Het is te druk in Amsterdam en dat is de schuld van toeristen, aldus kritische en steeds luider wordende stemmen in onze hoofdstad. Bovendien zouden ze door hun verderfelijke gebruik van websites als Airbnb de huizenprijzen in ongekend tempo naar ongekende hoogte stuwen. De gemeente weigert in te grijpen, want toeristen zijn voor haar belangrijker dan de stemmende bewoners. Zie daar een duivels duo dat met succes de echte Amsterdammer uit zijn natuurlijke habitat verjaagt.

Klinkt te simpel? Is het in mijn ogen ook.

Laat ik vooropstellen dat ik de ergernis over de drukte deel, en zeker op de fiets niet de kalme, vredelievende persoon ben die ik graag zou zijn. Ik zucht en vloek bij groepen niet-Amsterdamse fietsers op rode/gele/groene fietsen die met een slakkengang maar toch hevig bellend van links naar rechts door de straten slingeren. Daarnaast kijk ook ik met verbazing, frustratie en wanhoop naar huizen die in een week in waarde lijken te verdubbelen en dan alsnog voor tienduizenden euro’s meer dan de vraagprijs worden verkocht. En zonder diep de gemeentepolitiek in te duiken, lijkt het voor de hand te liggen dat er af en toe iets harder geremd had mogen/moeten worden. Maar om daarin een duivels complot te zien, ontkent het bestaan van grotere, mondiale ontwikkelingen die zelfs een superstad vol supermensen als Amsterdam niet kan bedwingen.

Drie onterecht onderbelichte aspecten in de toerisme-discussie: de opnieuw bloeiende Europese economie, de invloed van social media en de stedentrips die de gemiddelde Amsterdammer met zo veel enthousiasme maakt.

Spoiler: dit stuk zal geen oplossingen bieden en daardoor ongetwijfeld in bepaalde opzichten ook simpel blijven. Een bewuste keuze: ik besteed ook graag nog wat tijd aan mijn volgende vakantie.

 

Amsterdamse gracht

 

Economische bloei

De grote groei van het toerisme in Amsterdam zou aanvaardbaar zijn geweest tot één specifieke dag: 3 mei 2014. Toen liep de emmer over. Amsterdammers die zich altijd fluitend en vrolijk door de stad bewogen hadden, stortten zich en masse in geklaag en gechagrijn (dat was ze daarvoor uiteraard onbekend). De tulpen van de Keukenhof bloeiden, het Damrak was opgebroken en buitenlanders hadden wél een lang weekend vanwege de vrije Dag van de Arbeid (1 mei). Het was te veel. En dan was er ook nog eens een nieuwe Nutella-winkel geopend daar waar eerst de bakker/kapper/schoenmaker zat. Het aantal toeristen is sindsdien alleen maar toegenomen, met als prognose voor 2018 21,5 miljoen bezoekers.

Is het toeval dat dit keerpunt in 2014 bereikt werd, en niet eerder? Dat lijkt me niet. De Europese economie, die in 2008 zo hard was ingestort, krabbelde eindelijk weer wat op. De werkloosheid in de buurlanden (de voornaamste toeristenleveranciers) nam af, het consumentenvertrouwen nam toe: er was weer ruimte voor ‘uitspattingen’ als stedentrips – of je onder uitspatting nu laveloze nachten op de Wallen verstaat, of je volproppen met kunst op het Museumplein. Daarnaast was het aantal congressen in Amsterdam gestaag gegroeid, net als het aantal cruises dat de stad aandeed. Tot slot zagen ook Amsterdammers de toekomst waarschijnlijk weer wat zonniger tegemoet – aanhoudende regen of niet – waardoor ruimte ontstond je weer eens over iets anders druk te maken dan je eigen baan, huur of hypotheek.

 

Amsterdam view

Social media

Wie eens met ontspannen toeristenogen naar Amsterdam kijkt, kan er niet omheen: de stad is bijzonder fotogeniek. Niet alleen de grachtengordel, ook de weidsheid van het IJ van EYE, de statige huizen van begin 20e eeuw in Oud-West en bij het Oosterpark, de bloeiende bomen, de vrolijk geparkeerde fietsen, de bruggen, de standbeelden, de beeldschone bewoners… Voor elke amateurfotograaf – en dat is sinds de opkomst van Instagram een groot deel van de wereldbevolking – is succes gegarandeerd.

 

Die mooie plaatjes verspreiden zich daarnaast stukken sneller dan hiervoor: de kans is groot dat een reislustige Europeaan geregeld de verlichte grachten voorbij ziet komen. Bewust of onbewust, deze beelden beïnvloeden de keuze voor de volgende reisbestemming. Bike in AmsterdamWie wil er nou niet zorgeloos fietsen langs bakstenen huizen en grachten vol bloemen, om daarna bier te drinken in de zon? (Op Instagram regent het zelden.) De keuze hangt natuurlijk ook van andere factoren af (denk aan bereikbaarheid, prijs en klimaat), maar een stad waar je al een droombeeld van hebt én die instant instagramsucces belooft, heeft ongetwijfeld een streepje voor.

De liefde voor stedentrips

Een derde fenomeen dat de afgelopen jaren een vlucht heeft genomen – uiteraard mede dankzij de vele, goedkope vluchten van bijvoorbeeld EasyJet en RyanAir – is de stedentrip. Een weekendje Rome/Stockholm/Sofia is voor veel mensen binnen handbereik gekomen en uitgegroeid tot een geliefd vrijetijdsverdrijf. Even weg van de dagelijkse sleur en je voeden met kunst en cultuur dan wel met winkels en lokale alcoholica. Telefoon in de aanslag om alles live te delen: lang leve de EU en de afschaffing van de mobiele internetkosten.

Dit fenomeen blijft uiteraard niet beperkt tot Nederland. Onze goede verbindingen met de rest van Europa werken natuurlijk ook andersom: een Spanjaard vliegt net zo goedkoop naar Nederland als een Nederlander naar Spanje. En ook Spanjaarden (juist Spanjaarden, lijkt het wel op een gemiddelde Amsterdamse dag) kennen de genoegens van de stedentrip. Met drukte in ‘onze’ binnenstad tot gevolg. Een troost: in Barcelona worstelen ze met hetzelfde.

 

Onze goede verbindingen met de rest van Europa werken natuurlijk ook andersom: een Spanjaard vliegt net zo goedkoop naar Nederland als een Nederlander naar Spanje.

 

Conclusie?

Oplossingen zou ik niet geven. Ook van een conclusie zie ik af: het einde van de ontwikkelingen komt nog lang niet in zicht. Wel drie slotvragen, om zelf of later eens te beantwoorden:

  • Wanneer is een stad ‘te druk’?
  • Kan de gemeente Amsterdam (of andere gemeentes waar toeristen van inkomstenbron zijn veranderd in bron van ergernis) iets doen om de drukte te laten afnemen, en wat dan? Airbnb kan misschien worden ingeperkt of verboden; social media en economische groei niet.
  • Is thuisblijven de oplossing?

Ik ben er nog niet uit. Wordt ongetwijfeld vervolgd.


Wat denk jij? Wil je graag je verhaal kwijt? We horen graag ideeën en ervaringen van onze lezers! In de vorm van een verhaal, foto’s, een interview of iets anders. Aarzel niet en neem contact met ons op!


Maar groei, door toeristen of niet, hoort toch bij elke stad? Daar is zeker wat voor te zeggen. De overleden burgemeester Eberhard van der Laan was curator voor een expositie in het Amsterdam Museum. Belangrijkste thema: de groei van de stad. Te bezoeken tot en met 4 november 2018.