Tomasz is student kunstgeschiedenis en wil later, naast zelf kunst maken, lesgeven aan kinderen. Hij studeert in Warschau, hoofdstad van Polen, waar hij tevens geboren en getogen is. Het leraarschap zal hem waarschijnlijk goed bevallen. Hij vertelt met veel enthousiasme over zijn stad en hoort graag wat bezoekers ervan vinden. Je hoeft maar naar iets te wijzen of hij vertelt het verhaal erachter.

 

Op het plein voor het koninklijk paleis begint de jonge gids met een begroeting. Polen doen dat met de woorden dzień dobry. Ze zeggen dit met een vragende toon. Is de dag wel goed? Op het zonovergoten plein kun je je haast niet voorstellen waarom je daarover zou twijfelen. Dat heeft volgens de jonge student vooral te maken met het weer. Normaal is het hier elf maanden van het jaar november.

 

Normaal is het hier elf maanden van het jaar november.

 

In 1611 vestigt Sigismund III zich in Warschau. Daarvoor bevond het koninklijk hof zich in Krakau, maar het Poolse rijk was zo gegroeid dat Warschau een beter afspreekpunt voor de adel was. Bovendien is het dichter bij de Baltische zee en daarmee Zweden, waar hij geboren is. Tomasz vertelt dat Sigismund ook een fervent alchemist was. ‘Hij was alleen niet zo goed. Als hij op Zweinstein zou zitten, was hij niet Harry Potter of Hermelien. Hij zou Ron zijn. Hij heeft zijn kasteel in Krakau gedeeltelijk opgeblazen. Nog een reden voor hem om naar Warschau te verhuizen.’

Door die verhuizing ontstond er een eeuwenlange strijd tussen Krakau en Warschau. Elke ochtend, precies om kwart over elf speelt een trompettist het volkslied van Warschau voor het koninklijk paleis. Dit om de eerste bom van de Tweede Wereldoorlog op Warschau te herdenken die op dat tijdstip insloeg. Krakau kent een soortgelijk ritueel, alleen wordt daar elk uur een muziekstuk gespeeld. Met een scheve glimlach vertelt Tomasz dat dat wel logisch is, aangezien niemand in Krakau kan kloklezen.

 

De oude binnenstad
Is de oude binnenstad een replica of de real deal?

 

Na de Tweede Wereldoorlog was er nog maar weinig van Warschau over. Ruim 80% van het centrum was verwoest. In de jaren vijftig en zestig is het historische centrum weer helemaal opgebouwd. Als je dat niet weet, lijkt het net zo’n oude stad als zo veel andere in Europa. Tomasz discussieert graag over of de stad nou een replica is, of gewoon telt als de real deal. Hij vraagt, terecht misschien, hoeveel van Parijs nog als origineel telt. Is het marmer in het Louvre nog echt het marmer waar Lodewijk de Veertiende op liep?

In het stadsdeel Praga, aan de andere kant van de rivier Vistul, was ‘slechts’ 30% van de stad verwoest. Dit deel van de stad ademt een heel andere sfeer dan de binnenstad. Hier nam Roman Polański zijn film The Pianist op, om het realistische Warschau ten tijde van de Tweede Wereldoorlog te laten zien. In elke straat zit wel een hipstercafé voor toast met avocado en de muurschilderingen zorgen voor veel kleur. Toch zie je aan de gehavende muren wat een oorlog met een stad doet.

 

Praga, de wijk aan de andere kant van de rivier
Praga, de wijk aan de andere kant van de rivier Vistula

 

Eten kan bij een van de beroemde Milk Bars. Tomasz stuurt je daar graag heen om kennis te maken met het communisme. De restaurants worden namelijk door de overheid beheerd en zijn daarom goed te betalen, maar de werknemers zijn vaak ongeduldig en spreken geen Engels. Ze vinden dat je niet zo moet treuzelen maar gewoon iets moet bestellen. Volgens de gids is dat het communisme: geschreeuw terwijl je probeert te eten.

Chopin is voor de andere bewoners van Warschau een grote held. De componist had Franse voorouders maar werd geboren in een buitenwijk van de Poolse stad. Hij maakte furore in Parijs, waar hij ook overleed. Hij liet zijn zus beloven zijn hart op te eisen. Op die manier wist hij zeker dat hij niet levend zou worden begraven, geen ongegronde angst in die tijd. Dat hart werd ondergebracht in de Heilig Kruiskerk. Tomasz vat het mooi samen: ‘Frankrijk mag zijn lichaam hebben, maar het hart van Chopin behoort toe aan Warschau.’

 

De zeemeermin, het stadssymbool van Warschau
De zeemeermin, het stadssymbool van Warschau.

 


Tips:

Slow Market nad Wisłą: Groot terras aan de Vistula met verschillende eetkraampjes.

Museum of Modern Art: Precies tussen vermoeiend avant-gardistisch en interessant in.

Łazienki Park: Enorm, groen en rustig. Precies zoals een park hoort. Het paleis lijkt te drijven op het meer en wordt bewoond door pauwen.

Bazar Klub in Praga: Mooi terras en lekkere lunches. Klinkt gek maar is lekker: gebakken avocado.


Richard bezocht ook Sofia, met gids Stanislav. Lees zijn verhaal hier!